TR
ƯỜ
NG
ĐẠ
I H
Ọ
C NÔNG NGHI
Ệ
P I - HÀ N
Ộ
I B
Ộ
MÔN CÔNG NGH
Ệ
PH
Ầ
N M
Ề
M
TS. D
ƯƠ
NG XUÂN THÀNH
Giáo trình
L
Ậ
P TRÌNH NÂNG CAO
( Trên ngôn ng
ữ
Pascal ) (So
ạ
n theo ch
ươ
ng trình
đ
ã
đượ
c B
ộ
GD&
Đ
T phê chu
ẩ
- Hà n
ộ
i, 2005
Tr
ườ
n
Đ
i hc Nôn nhi 1 - Giáo trình L trình nân cao ..............................................................
-
2
L
ờ
i m
ở
đầ
u
Cu
ố
n giáo trình này
đượ
c biên so
ạ
n theo
đ
úng
đề
c
ươ
ng chi ti
ế
t môn h
ọ
c
đ
ã
đượ
c B
ộ
Giáo d
ụ
c và
Đ
ào t
ạ
o phê chu
ẩ
- Th
ờ
i gian h
ọ
c môn h
ọ
c này là 60 ti
ế
t trong
đ
ó có 10 ti
ế
t th
ự
c hành trên máy. Tác gi
ả
là ng
ườ
i
đ
ã tr
ự
c ti
ế
p gi
ả
ng d
ạ
y l
ậ
p trình Pascal trong nhi
ề
u n
ă
m cho sinh viên chuyên tin và sinh viên các ngành khác.
Đố
i t
ượ
ng s
ử
d
ụ
ng giáo trình là sinh viên chuyên ngành Tin h
ọ
c h
ệ
đạ
i h
ọ
c chính quy, tuy nhiên giáo trình c
ũ
ng có th
ể
s
ử
d
ụ
ng nh
ư
là m
ộ
t tài li
ệ
u tham kh
ả
o cho sinh viên chuyên Tin h
ệ
cao
đẳ
ng và nh
ữ
ng ng
ườ
i mu
ố
n nghiên c
ứ
u nâng cao v
ề
l
ậ
p trình. M
ụ
c
đ
ích biên so
ạ
n cu
ố
n giáo trình là cung c
ấ
p cho ng
ườ
i
đọ
c m
ộ
t tài li
ệ
u
đơ
n gi
ả
n, cô
đọ
ng nh
ữ
ng ki
ế
n th
ứ
c v
ề
l
ậ
p trình nâng cao. Ng
ườ
i
đọ
c có th
ể
t
ự
h
ọ
c mà không nh
ấ
t thi
ế
t ph
ả
i có thày h
ướ
ng d
ẫ
- Giáo trình bao g
ồ
m 6 ch
ươ
ng và 4 ph
ụ
l
ụ
Ch
ươ
ng 1: Ch
ươ
ng trình con - Th
ủ
t
ụ
c và hàm
, sinh viên
đ
ã
đượ
c h
ọ
c qua trong ch
ươ
ng trình Tin h
ọ
c
đạ
i c
ươ
ng, do v
ậ
y
ở
đ
ây ch
ủ
y
ế
u
đ
i sâu vào khái ni
ệ
m tham s
ố
, cách th
ứ
c mà h
ệ
th
ố
ng dành b
ộ
nh
ớ
cho vi
ệ
c l
ư
u tr
ữ
các tham s
ố
và vi
ệ
c g
ọ
i ch
ươ
ng trình con t
ừ
ch
ươ
ng trình con khác.
Ch
ươ
ng 2: Các ki
ể
u d
ữ
li
ệ
u có c
ấ
u trúc
, t
ậ
p trung vào các ki
ể
u d
ữ
li
ệ
u mà sinh viên ch
ư
a
đượ
c h
ọ
c nh
ư
b
ả
n ghi có c
ấ
u trúc thay
đổ
i, t
ậ
p h
ợ
p..
Ch
ươ
ng 3:
Đơ
n v
ị
ch
ươ
ng trình và th
ư
vi
ệ
n chu
ẩ
n
, là ch
ươ
ng ch
ư
a
đượ
c h
ọ
c
ở
Tin h
ọ
c
đạ
i c
ươ
ng ,
ở
đ
ây h
ướ
ng d
ẫ
n cách thi
ế
t k
ế
các
Đơ
n v
ị
ch
ươ
ng trình (Unit), cách th
ứ
c s
ử
d
ụ
ng các Unit và t
ạ
o l
ậ
p th
ư
vi
ệ
n ch
ươ
ng trình .
Ch
ươ
ng 4: Con tr
ỏ
và c
ấ
u trúc
độ
ng
, là m
ộ
t ch
ươ
ng khó, vì nó v
ừ
a liên quan
đế
n qu
ả
n lý b
ộ
nh
ớ
, v
ừ
a liên quan
đế
n ki
ế
n th
ứ
c c
ủ
a môn h
ọ
c C
ấ
u trúc d
ữ
li
ệ
u và Gi
ả
i thu
ậ
t do v
ậ
y trong ch
ươ
ng này
đ
ã trình bày nhi
ề
u ví d
ụ
để
ng
ườ
i
đọ
c tham kh
ả
Ch
ươ
ng 5: Gi
ả
i thu
ậ
t
đệ
quy
,
đượ
c trình bày “h
ơ
i dài dòng” do
đặ
c thù c
ủ
a tính
đệ
quy. Bài toán Tháp Hanoi
đượ
c mô t
ả
khác hoàn toàn so v
ớ
i t
ấ
t c
ả
các sách v
ề
Pascal
đ
ã có.
Ch
ươ
ng 6:
Đồ
ho
ạ
, ngoài vi
ệ
c gi
ớ
i thi
ệ
u các th
ủ
t
ụ
c v
ẽ
thông th
ườ
ng, còn dành m
ộ
t ph
ầ
n tr
ọ
ng tâm cho vi
ệ
c x
ử
lý
ả
nh Bitmap. Trong ch
ươ
ng này có s
ử
d
ụ
ng m
ộ
t vài ví d
ụ
c
ủ
a các tác gi
ả
khác (xem ph
ầ
n tài li
ệ
u tham kh
ả
- nh
ư
ng
đ
ã
đượ
c c
ả
i ti
ế
n
đ
i r
ấ
t nhi
ề
- Ph
ụ
l
ụ
c 1: B
ả
ng mã ASCII Ph
ụ
l
ụ
c 2: Tóm t
ắ
t các th
ủ
t
ụ
c và hàm c
ủ
a Turbo Pascal 7.0 Ph
ụ
l
ụ
c 3:
Đị
nh h
ướ
ng biên d
ị
ch Ph
ụ
l
ụ
c 4: Thông báo l
ỗ
i Các ph
ụ
l
ụ
c
đư
a ra nh
ằ
m giúp ng
ườ
i l
ậ
p trình ti
ệ
n tra c
ứ
u các th
ủ
t
ụ
c, hàm và x
ử
lý các l
ỗ
i khi Pascal thông báo l
ỗ
i trên màn hình Do ph
ả
i bám sát
đề
c
ươ
ng và s
ự
h
ạ
n ch
ế
v
ề
s
ố
trang tác gi
ả
nên trong giáo trình ch
ư
a
đư
a vào
đượ
c ph
ầ
n x
ử
lý âm thanh, l
ậ
p trình h
ướ
ng
đố
i t
ượ
ng.... Vi
ệ
c biên so
ạ
n l
ầ
n
đầ
u không th
ể
tránh
đượ
c thi
ế
u sót, tác gi
ả
mong nh
ậ
n
đượ
c s
ự
góp ý c
ủ
a b
ạ
n
đọ
c và
đồ
ng nghi
ệ
p
để
l
ầ
n xu
ấ
t b
ả
n sau s
ẽ
t
ố
t h
ơ
- M
ọ
i góp ý xin g
ử
i v
ề
đị
a ch
ỉ
: B
ộ
môn Công ngh
ệ
Ph
ầ
n m
ề
m, Khoa Công ngh
ệ
Thông tin,
Đạ
i h
ọ
c Nông nghi
ệ
p I , Trâu qu
ỳ
, Gia lâm, Hà n
ộ
- Xin trân tr
ọ
ng c
ả
m
ơ
Hà n
ộ
i, tháng 5 n
ă
m 2005
Ts. D
ươ
ng Xuân Thành
Tr
ườ
n
Đ
i hc Nôn nhi 1 - Giáo trình L trình nân cao ..............................................................
-
3
Ch
ươ
ng I Ch
ươ
ng trình con - Th
ủ
t
ụ
c và hàm
Khái ni
ệ
m ch
ươ
ng trình con
đ
ã
đượ
c trình bày trong môn h
ọ
c Tin h
ọ
c
đạ
i c
ươ
ng, do v
ậ
y trong ch
ươ
ng này chúng ta nh
ắ
c l
ạ
i s
ơ
qua m
ộ
t s
ố
khái ni
ệ
m c
ũ
và dành th
ờ
i gian cho vi
ệ
c tìm hi
ể
u sâu v
ề
tham s
ố
(tham bi
ế
n và tham tr
ị
), l
ờ
i g
ọ
i ch
ươ
ng trình con, cách th
ứ
c b
ố
trí ch
ươ
ng trình con trong thân ch
ươ
ng trình m
ẹ
. Sau khi h
ọ
c ch
ươ
ng này b
ạ
n
đọ
c c
ầ
n n
ắ
m
đượ
c các n
ộ
i dung ch
ủ
y
ế
u sau:
Th
ế
nào là bi
ế
n toàn c
ụ
c, bi
ế
n
đị
a ph
ươ
ng
Các bi
ế
n toàn c
ụ
c và bi
ế
n
đị
a ph
ươ
ng
đượ
c b
ố
trí
ở
đ
âu
T
ầ
m tác d
ụ
ng c
ủ
a t
ừ
ng lo
ạ
i bi
ế
n
Th
ứ
t
ự
xây d
ự
ng các ch
ươ
ng trình con có
ả
nh h
ưở
ng th
ế
nào
đế
n toàn b
ộ
ch
ươ
ng trình
Th
ế
nào là tính
đệ
quy c
ủ
a ch
ươ
ng trình con
L
ờ
i g
ọ
i ch
ươ
ng trình con th
ế
nào là
đượ
c phép
Cách khai báo tr
ướ
c
để
g
ọ
i ch
ươ
ng trình con không theo th
ứ
t
ự
thi
ế
t k
ế