Quyết định quản lý hành chính là văn bản do các cơ quan hoặc người có thẩm quyền ban hành nhằm chỉ đạo, điều hành hoặc điều chỉnh các quan hệ xã hội, các vấn đề thuộc chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, cá nhân ra quyết định.
Một trong những thành phần quan trọng của quyết định quản lý hành chính là phần căn cứ ban hành. Các căn cứ ban hành có vai trò xác lập tính hợp pháp, hợp lý của quyết định quản lý hành chính. Tuy nhiên, trong thực tế soạn thảo và ban hành quyết định quản lý hành chính hiện nay việc viện dẫn các căn cứ ban hành vẫn chưa thống nhất về nội dung, trật tự trình bày. Cụ thể như sau:
- Tình trạng "lạm dụng" các căn cứ viện dẫn. Tức là có những căn cứ viện dẫn không liên quan đến nội dung của quyết định quản lý hành chính ban hành hoặc có liên quan nhưng không cần thiết phải đưa vào. Do đó làm cho phần căn cứ trở nên dài dòng, mâu thuẫn, chồng chéo lẫn nhau (thực tế có những quyết định quản lý hành chính chưa đầy 02 trang giấy A4 nhưng phần căn cứ đã chiếm gần hết một trang);
- Viện dẫn những văn bản đã hết hiệu lực toàn bộ hoặc một phần;
- Có những quyết định tuy đảm bảo đầy đủ các căn cứ làm cơ sở pháp lý (những văn bản quy phạm pháp luật hoặc áp dụng pháp luật để làm cơ sở cho việc ban hành quyết định quản lý hành chính) nhưng lại thiếu căn cứ làm cơ sở thực tiễn (đề nghị của bộ phận tham mưu, căn cứ nhu cầu công việc v.v). Mặc dù, lỗi này xảy ra không nhiều nhưng dù sao nó cũng góp phần làm giảm tính lôgic, hợp lý và khả thi của quyết định quản lý hành chính;
- Sắp xếp các căn cứ viện dẫn lộn xộn, không thống nhất, theo nhiều cách khác nhau như:
+ Sắp xếp theo tính hiệu lực tăng dần của văn bản: Luật-Pháp lệnh-Nghị định-Thông tư ;
+ Sắp xếp theo diễn tiến thời gian: văn bản ban hành trước thì viện dẫn trước.
Từ những hạn chế, tồn tại nêu trên cho thấy nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ năng lực và nhận thức của người soạn thảo văn bản: chưa chọn lọc kỹ càng những văn bản liên quan trực tiếp đến nội dung của quyết định quản lý hành chính ban hành; chưa rà soát, cập nhật thường xuyên, kịp thời tình trạng văn bản là cơ sở pháp lý (còn hiệu lực hay hết hiệu lực) thuộc lĩnh vực phụ trách, theo dõi v.v
Hiện nay, chưa có văn bản của cơ quan có thẩm quyền quy định, hướng dẫn cụ thể về trật tự trình bày các văn bản viện dẫn trong một quyết định quản lý hành chính. Tuy nhiên, có thể xem xét trình tự trình bày như sau đối với một quyết định quản lý hành chính là phù hợp:
- Văn bản của cơ quan cấp trên quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của cơ quan ban hành quyết định quản lý hành chính;
- Các văn bản liên quan đến nội dung và được áp dụng để ban hành quyết định quản lý hành chính. Lưu ý tính hiệu lực của văn bản và rà soát, chọn lọc những văn bản liên quan trực tiếp đến nội dung của quyết định quản lý hành chính cần ban hành;
- Các văn bản hoặc thông tin là cơ sở thực tế để ban hành quyết định quản lý hành chính (căn cứ kế hoạch, biên bản, tờ trình hoặc nhu cầu công việc );
- Đề nghị của bộ phận tham mưu, giúp việc (Xét đề nghị của .).
Tóm lại, một quyết định quản lý hành chính đảm bảo tính hợp pháp, hợp lý và tính khả thi không chỉ phụ thuộc vào nội dung ban hành mà còn phụ thuộc vào các yếu tố cấu thành khác, trong đó có nội dung căn cứ ban hành. Do đó, các cơ quan có thẩm quyền cần sớm ban hành quy định, hướng dẫn cụ thể để làm cơ sở thống nhất cho công tác soạn thảo và ban hành quyết định quản lý hành chính có hiệu quả, hiệu lực cao.
Thủy Tiên, Phòng Nội vụ.