Đó là lưu ý của thầy Nguyễn Thanh Tùng dành cho các sĩ tử đang ôn thi môn Toán, kì thi tốt nghiệp THPT 2021. Show
Theo đó, thầy Tùng cho biết, trong hình học không gian, có 6 khái niệm khoảng cách bao gồm: 1. Khoảng cách giữa 2 điểm 2. Khoảng cách giữa 2 mặt phẳng 3. Khoảng cách giữa 2 đường thẳng 4. Khoảng cách từ 1 điểm xuống 1 mặt phẳng 5. Khoảng cách từ 1 điểm xuống một đường thẳng 6. Khoảng cách từ đường thẳng xuống mặt phẳng Tuy nhiên trên thực tế, chúng ta chỉ cần quan tâm tới 2 khái niệm khoảng cách, đó là khoảng cách từ 1 điểm xuống 1 mặt phẳng và khoảng cách giữa hai đường thẳng chéo nhau. Các khái niệm còn lại gần như không đề cập tới, và nếu có thì cũng chuyển về khái niệm số (3) hoặc (4). Điều này được thầy Nguyễn Thanh Tùng lí giải như sau: Khái niệm khoảng cách giữa 2 điểm chính là độ dài đoạn thẳng nối 2 điểm đó. Xét khoảng cách giữa 2 mặt phẳng, ta thấy trong không gian, 2 mặt phẳng có 3 vị trí tương đối: song song, trùng nhau và cắt nhau. Hai mặt phẳng cắt nhau thì không có khái niệm khoảng cách; 2 mặt phẳng trùng nhau thì khoảng cách bằng 0. Do vậy, khi nói đến khoảng cách giữa 2 mặt phẳng thì chắc chắn đề bài đang xét đến tình huống song song. Theo đó, khoảng cách giữa 2 mặt phẳng được xác định bằng khoảng cách từ 1 điểm thuộc mặt phẳng này xuống mặt phẳng kia. Do đó, khái niệm (2) được quy về khái niệm (4). Khái niệm từ 1 điểm xuống 1 đường thẳng là khoảng cách giữa điểm và hình chiếu của nó lên đường thẳng. Khoảng cách giữa 2 đường thẳng: Trong không gian, có 4 vị trí tương đối giữa 2 đường thẳng: song song, trùng nhau, cắt nhau và chéo nhau. 2 đường thẳng cắt nhau thì không có khái niệm khoảng cách; trùng nhau thì khoảng cách bằng 0. Như vậy khi nói đến khoảng cách giữa 2 đường thì sẽ xảy ra 2 tình huống: Thứ nhất, 2 đường thẳng song song với nhau thì khoảng cách được tính bằng khoảng cách từ 1 điểm thuộc đường thẳng này xuống đường thẳng kia. Thứ hai, nếu 2 đường thẳng chéo nhau, chúng ta có thể quy về tính khoảng cách từ 1 điểm đến 1 mặt phẳng, hoặc có những tình huống ngoại lệ thì không cần quy về mà vẫn tính được trực tiếp khoảng cách giữa 2 đường thẳng chéo nhau. Khoảng cách giữa đường thẳng và mặt phẳng được xét trong tình huống đường thẳng song song với mặt phẳng (do đường và mặt cắt nhau ko có khái niệm khoảng cách, đường nằm trên mặt thì khoảng cách bằng 0). Khi đó, khoảng cách được tính bằng khoảng cách từ 1 điểm bất kì thuộc đường thẳng xuống mặt phẳng, như vậy ta đã quy về trường hợp tính khoảng cách từ điểm đến mặt phẳng. Như vậy, nếu câu hỏi trong đề thi liên quan đến phần khoảng cách thì thông thường sẽ quy về hai trường hợp: đó là khoảng cách giữa 2 đường thẳng chéo nhau hoặc khoảng cách từ một điểm xuống 1 mặt phẳng. Tuy nhiên khoảng cách từ một điểm xuống một mặt phẳng là quan trọng nhất và thường gặp hơn cả, vì hầu hết các cách hỏi đều quy về tính khoảng cách giữa 1 điểm đến mặt phẳng. Trong bài giảng dưới đây, thầy Tùng sẽ giúp thí sinh giải quyết triệt để lớp câu hỏi liên quan tới khoảng cách từ 1 điểm xuống 1 mặt phẳng. trong không gian được xác định như thế nào và được tính như thế nào, công thức ra sao ?. Tất cả các vấn đề trên sẽ được giải quyết trong bài viết này. Content ĐỊNH NGHĨA KHOẢNG CÁCH GIỮA 2 MẶT PHẲNGTrước hết, chúng ta cần biết rằng trong không gian hai mặt phẳng có 3 vị trí tương đối. Đó là hai mặt phẳng trùng nhau, hai mặt phẳng song song và hai mặt phẳng cắt nhau. Trong hai trường hợp mặt phẳng cắt nhau và trùng nhau ta có thể coi khoảng cách giữa chúng bằng 0. Người ta cũng không hỏi khoảng cách giữa hai mặt phẳng trong trường hợp này. Vì vậy chúng ta chỉ xét khoảng cách giữa hai mặt phẳng song song mà thôi. Định nghĩa: Trước hết, ta nhắc lại định nghĩa khoảng cách từ một điểm M lên mặt phẳng (P) là khoảng cách giữa M và hình chiếu của nó trên mặt phẳng (P). Ký hiệu là d(M,(P)). Cho hai mặt phẳng (P) và (Q) song song với nhau. Khoảng cách giữa mặt phẳng (P) và (Q) là khoảng cách từ một điểm M bất kỳ trên mặt phẳng (P) đến mặt phẳng (Q) hoặc ngược lại. Ký hiệu là d((P),(Q)).  Bộ đề thi Online các dạng có giải chi tiết: Khoảng cách giữa 2 mặt phẳng CÔNG THỨC TÍNH KHOẢNG CÁCH GIỮA HAI MẶT PHẲNGCho hai mặt phẳng (P), (Q) song song trong không gian. Phương trình của chúng đều có thể đưa về dạng: Muốn tính khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau, các em học sinh cần nắm vững các phương pháp như tính khoảng cách từ điểm tới mặt phẳng, cách dựng hình chiếu vuông góc lên mặt phẳng,... Trong bài viết này, VUIHOC sẽ hướng dẫn các em 3 phương pháp phổ biến nhất để giải các bài toán về khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau kèm theo các bài luyện tập điển hình. 1. Định nghĩa khoảng cách giữa 2 đường thẳng chéo nhauTrong không gian tọa độ Oxyz, có 4 vị trí tương đối của 2 đường thẳng đó là trùng nhau, cắt nhau, chéo nhau và song song. Trong trường hợp 2 đường thẳng chéo nhau, khoảng cách giữa chúng chính là độ dài đoạn vuông góc chung của 2 đường thẳng. Trong đó, đoạn thẳng nối 2 điểm trên 2 đường thẳng chéo nhau, đồng thời vuông góc với cả 2 đường thẳng đó chính là đoạn vuông góc chung. Lưu ý, đoạn vuông góc chung của 2 đường thẳng chéo nhau là chỉ có một, tồn tại duy nhất. 2. Các phương pháp tính khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhauMuốn tính khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau, các em học sinh cần nắm vững các phương pháp như tính khoảng cách từ điểm tới mặt phẳng, cách dựng hình chiếu vuông góc lên mặt phẳng,... Dưới đây là 3 cách tính khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau thường sử dụng để giải các bài toán nhất. 2.1. Phương pháp 1: Dựng đoạn vuông góc chung của hai đường thẳng và tính độ dài đoạn vuông góc chung đóĐây là phương pháp đơn giản nhất và thường được sử dụng nhất để giải bài tập tính khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau. Các em học sinh áp dụng công thức sau: Khi 2 đường thẳng a và b đồng thời chéo nhau và vuông góc với nhau, thường sẽ tồn tại một mặt phẳng () chứa đường a và vuông góc với đường b. Khi đó, ta dựng đoạn vuông góc chung bằng 2 bước sau:
Lưu ý, phương pháp 1 chỉ nên sử dụng khi 2 đường thẳng a và đường thẳng b vuông góc với nhau. Khi đó, việc tìm và dựng đường vuông góc chung rất đơn giản. Nhưng nếu 2 đường a và b không vuông góc thì việc dựng đường vuông góc chung rất phức tạp. Áp dụng phương pháp 1, ta cùng giải một số ví dụ sau đây: Đăng ký ngay để được các thầy cô ôn tập và tổng hợp kiến thức về hình học không gian ngay! 2.2. Phương pháp 2: Tính khoảng cách từ đường thẳng thứ nhất tới mặt phẳng song song với nó và chứa đường thẳng thứ haiKhi 2 đường thẳng a và b chéo nhau nhưng không vuông góc với nhau, ta áp dụng cách tính khoảng cách từ đường thẳng thứ nhất tới mặt phẳng song song với nó và chứa đường thẳng thứ hai theo các bước sau đây:
Như vậy, HK là đoạn vuông góc chung của 2 đường thẳng a và đường thẳng b. Độ dài đoạn vuông góc chung chính bằng đoạn MN. Để hiểu hơn về cách áp dụng, ta cùng xét các ví dụ sau đây: Ví dụ 1 (Câu 40 - đề minh họa THPT Quốc gia 2020): Cho hình chóp S.ABCD. SA vuông góc với đáy là (ABC), SA=a, ABC vuông tại đỉnh A, AC=4a, AB=2a. M là trung điểm của AB. Tính khoảng cách giữa 2 đường SM và BC trong hình. Giải: Gọi điểm N là trung điểm của cạnh AC, ta có: Suy ra: Vì đường AB cắt mặt phẳng (SMN) tại trung điểm M, nên: Lần lượt kẻ AHMN và AKSH, áp dụng kết quả hình chóp có 3 tia đồng quy và đôi một vuông góc với nhau, ta có: Thay số vào ta được . Ví dụ 2: Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình vuông có cạnh bằng a, SA=a, SA vuông góc với đáy. Tính khoảng cách giữa 2 đoạn AB và SC. Giải: Ta có AB//CD => AB//(SCD). Do đó: Kẻ đường cao AK thuộc tam giác SAD, ta có khoảng cách cần tìm là: PAS VUIHOC – GIẢI PHÁP ÔN LUYỆN CÁ NHÂN HÓA Khóa học online ĐẦU TIÊN VÀ DUY NHẤT: ⭐ Xây dựng lộ trình học từ mất gốc đến 27+ ⭐ Chọn thầy cô, lớp, môn học theo sở thích ⭐ Tương tác trực tiếp hai chiều cùng thầy cô ⭐ Học đi học lại đến khi nào hiểu bài thì thôi ⭐ Rèn tips tricks giúp tăng tốc thời gian làm đề ⭐ Tặng full bộ tài liệu độc quyền trong quá trình học tập Đăng ký học thử miễn phí ngay!! 2.3. Phương pháp 3: Tính khoảng cách giữa hai mặt phẳng song song chứa hai đường thẳng đã choĐây là phương pháp tính khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau bằng cách chuyển về tính khoảng cách giữa hai mặt phẳng song song lần lượt chứa 2 đường thẳng đã cho. Công thức chung sẽ là: Lưu ý: Phương pháp này thường sử dụng trong trường hợp khi kẻ đường thẳng song song với 1 trong 2 đường đề bài cho ban đầu gặp khó khăn. Các em học sinh cùng VUIHOC xét ví dụ tính khoảng cách sau đây: Ví dụ 1 (Đề ĐH khối B năm 2002): Cho hình lập phương cạnh a ABCD.A’B’C’D’. Hãy tính khoảng cách giữa 2 đường thẳng B’D và A’B theo a. Giải: Ví dụ 2: Cho hình hộp đứng ABCD.A’B’C’D’ nhận đáy là hình bình hành với AD=2a, AB=a, góc BAD bằng 60 độ và . Gọi 3 điểm M, N, P lần lượt là trung điểm của các đoạn A’B’, BD và DD’. Hình chiếu vuông góc của B lên AD là H. Hãy tính khoảng cách giữa 2 đường thẳng chéo nhau MN và HP trong hình hộp đó. Giải: 3. Một số bài tập về khoảng cách hai đường thẳng chéo nhau OxyzĐể luyện tập thành thạo phần kiến thức khoảng cách hai đường thẳng chéo nhau Oxyz, các em cùng VUIHOC giải bài tập về khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau dưới đây nhé! Bài 1: Giải: Vì M là trung điểm của đoạn Nên tứ giác ADCM và BCDM là hình thoi. Do (1) Ta xét tam giác ABC có đường trung tuyến vuông tại đỉnh Trong tam giác vuông SAC, ta dựng AHSC. Xét Xét thấy tam giác ABC vuông tại C, Vì tam giác SAC vuông tại A, ta có: Từ (1) suy ra: Kết luận: Bài 2: Giải: \>>>Đăng ký ngay để được thầy cô xây dựng lộ trình học hình học không gian sao cho hiệu quả và chất lượng nhất<<< Bài 3: Giải: Bài 4: Giải: Bài 5: Giải: Bài 6: Giải: Bài 6: Giải: Bài 7: Giải: Bài 8: Giải: Bài 9: Giải: Bài 10: Giải: Để ôn lại lý thuyết cũng như thực hành các bài tập về khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau nói riêng và các dạng khoảng cách trong không gian, cùng VUIHOC tham dự bài giảng của thầy Anh Tài trong video sau đây nhé! PAS VUIHOC – GIẢI PHÁP ÔN LUYỆN CÁ NHÂN HÓA Khóa học online ĐẦU TIÊN VÀ DUY NHẤT: ⭐ Xây dựng lộ trình học từ mất gốc đến 27+ ⭐ Chọn thầy cô, lớp, môn học theo sở thích ⭐ Tương tác trực tiếp hai chiều cùng thầy cô ⭐ Học đi học lại đến khi nào hiểu bài thì thôi ⭐ Rèn tips tricks giúp tăng tốc thời gian làm đề ⭐ Tặng full bộ tài liệu độc quyền trong quá trình học tập Đăng ký học thử miễn phí ngay!! Trên đây là toàn bộ kiến thức và phương pháp tính khoảng cách 2 đường thẳng chéo nhau thông dụng nhất trong chương trình THPT - cụ thể là Toán 11. Hy vọng rằng bài viết này sẽ giúp ích cho các em học sinh, đặc biệt là các bạn đang chuẩn bị cho quá trình ôn thi THPT Quốc gia môn Toán năm nay. Để học thêm nhiều kiến thức Toán và các môn khác, truy cập ngay Vuihoc.vn hoặc trung tâm hỗ trợ nhé! |
