Dị ứng da là bệnh thường gặp ở mọi người, mọi lứa tuổi và thường xảy ra quanh năm. Bệnh nhẹ thì có thể chỉ gây ra hiện tượng ngứa ngáy, khó chịu, da đỏ; nặng thì có thể nổi nhiều mụn ngứa, tạo thành mụn nước, bong rộp... gây viêm nhiễm. NGUYÊN NHÂN DỊ ỨNG Theo GS.TS.BS Dương Trọng Hiếu (Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương), dị ứng thuộc phạm vi chứng phong sang, phong ngứa. Theo y học hiện đại, dị ứng là một phản ứng không bình thường của cơ thể khi có sự xâm nhập của một chất lạ, thường gọi là "dị nguyên". Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng cơ thể bị dị ứng nhưng có thể chia thành các nhóm sau: Do thức ăn: Tôm, cua, cá, nghêu, sò biển, mắm ruốc... Có người sau khi thưởng thức những món ăn này đã bị dị ứng ngay. Do khí, hóa chất hoặc các thuốc bảo vệ thực vật, gây dị ứng mạnh đối với một số người bệnh như sơn, thuốc trừ sâu, thậm chí cả thuốc tân dược... Do lông gia súc (chó, mèo...), nước tiểu súc vật... gây dị ứng đường phế quản, gây ho hen, khó thở... Do phấn hoa, do các loại côn trùng cắn, đốt. Nguyên nhân bên trong: do tạng phủ, do yếu tố tâm lý, do cơ địa... Do cơ địa dị ứng bẩm sinh, một số người có sẵn cơ địa dị ứng bẩm sinh, hoặc bị chàm da... khi tiếp xúc với các yếu tố ngoại lai nói trên sẽ dễ bị kích ứng dẫn đến dị ứng. Do yếu tố tâm lý, các yếu tố xúc cảm về tâm lý (stress), còn Đông y lại quan tâm đến chức năng của tạng tâm. Để điều trị dị ứng, điều quan trọng là xác định được nguyên nhân và loại trừ "dị nguyên". NHỮNG BÀI THUỐC "TRỊ" DỊ ỨNG GS.TS.BS Dương Trọng Hiếu gợi ý một số bài thuốc chữa dị ứng tùy theo các nhóm sau: Nhóm thuốc thanh nhiệt lương huyết: rau má, bản lam căn, rễ cỏ tranh, kim ngân, liên kiều, cúc hoa, ké đầu ngựa, tân di, đan bì, phù bình, sinh địa... Đồng thời phối hợp với thuốc khu phong trừ thấp như phòng phong, kinh giới, hy thiêm, bạch linh, bạch truật... Nhóm trừ thấp tiêu đàm: bạch linh, bạch truật, bán hạ, ý dĩ, nhân trần, hy thiêm, mã đề, ngưu tất, thổ phục linh... Ngoài ra cần phối hợp các nhóm thuốc hoạt huyết, bổ huyết như đan sâm, đương quy, hoàng kỳ, xích thược, huyết dụ... Người bệnh nếu được chẩn đoán là phong thấp cần tránh gió và nơi ẩm thấp. Nếu chẩn đoán là thấp nhiệt cần tránh nơi ẩm thấp và chất cay nóng. Thuốc chữa dị ứng thường mát, lạnh. Người cao tuổi nên hạn chế dùng thuốc lạnh, nên điều chỉnh sao cho thuốc không lạnh hoặc không dùng kéo dài thuốc quá lạnh. Nhìn chung, bệnh dị ứng thuộc dạng bệnh khó chẩn đoán đúng nguyên nhân dù đã thực hiện đủ các xét nghiệm và không dễ điều trị dứt điểm. Để điều trị bệnh dị ứng nổi mề đay bên cạnh dùng thuốc thì việc kiêng kỵ trong ăn uống cũng có tác dụng quan trọng. MỘT SỐ BÀI THUỐC Y HỌC CỔ TRUYỀN NGƯỜI CÓ CƠ ĐỊA DỊ ỨNG CÓ THỂ DÙNG Chữa sẩn ngứa: phòng phong 12g, kinh giới 12g, kim ngân 16g, liên kiều 12g, thảo quyết minh 20g, sắc uống ngày 1 thang. Chữa sốt phát ban đỏ: đan bì 12g, huyền sâm 12g, sinh địa 12g, mạch môn 12g, cát cánh 12g, kim ngân hoa 16g, bản lam căn 12g, đan sâm 16g, đương quy 12g, cát căn 20g, sắc uống ngày một thang.Người bị chàm có thể đun thương truật 12g, hoàng bá 12g lấy nước ngâm hoặc bôi vào tổn thương hàng ngày... Nguồn: www.baobariavungtau.com.vn Viêm da tiếp xúc xảy ra trong quá trình tiếp xúc trực tiếp với các chất nhất định, chẳng hạn như xà phòng, chất tẩy rửa, thuốc bảo vệ thực vật, cỏ dại, mỹ phẩm, đồ trang sức,... Bệnh nhân bị mẩn đỏ, ngứa, phát ban gây khó chịu, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt và hiệu quả công việc. Có thể nhập viện Theo thống kê của Bệnh viện Da liễu TƯ, thời gian gần đây số bệnh nhân viêm da các loại đến khám có chiều hướng gia tăng, chiếm khoảng 10% - 20% trong tổng bệnh nhân đến khám mỗi ngày, bệnh nhân tăng hơn khi thời tiết chuyển mùa. Các bệnh nhân đến khám đều có các biểu hiện vùng mặt ngứa mẩn đỏ, mụn có mủ, tay, chân có những vết loét như giời leo… Đa số các bệnh nhân viêm da tiếp xúc do côn trùng đốt, do tiếp xúc với các chất tẩy rửa, dung dịch vệ sinh và hóa chất khác như: Nước rửa bát, bột giặt, chất tẩy rửa, thuốc bảo vệ thực vật… Điển hình như trường hợp chị N.T.V.Đ, 44 tuổi, quê ở Thanh Hóa, vùng da quanh móng tay cái của bàn tay trái đau nhức, sưng tức và có dấu hiệu mưng mủ. Chị cho biết: Hàng ngày, ngoài tiếp xúc với xà phòng, nước rửa bát thì công việc làm đồng như: bón lân, đạm, phun thuốc trừ sâu,… chị đều không sử dụng bao tay. Lúc đầu tay chị chỉ bị mẩn đỏ, hơi ngứa,… chị lấy lá khế và trầu không để rửa thì đỡ hơn. Nhưng thời gian gần đây tay chị càng bị nặng khiến chị phải nhập viện. Các dấu hiệu Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm da tiếp xúc với các hóa chất tẩy rửa, trong đó chủ yếu là do thay đổi độ pH đột ngột. Độ pH bình thường ở da tay là 5,5, nhưng ở các chất tẩy rửa như xà phòng lên đến 10-12. Khi da tiếp xúc với xà phòng, các chất bảo vệ da sẽ bị tẩy đi. Một số chất tẩy rửa có pH<4 lại gây kích ứng mạnh, làm da tay đỏ, hình thành những bọng nước. Các bệnh nhân từng mắc bệnh viêm da do hóa chất, để tránh tái phát cần chú ý dùng găng tay khi làm việc. Quan trọng nhất là dùng thuốc làm ẩm da, giữ độ pH ổn định; có thể bôi vaselin, dầu oliu sau khi làm việc hoặc trước khi ngủ. Đồng thời, không tiếp xúc trực tiếp với các hóa chất; tránh các loại thức ăn tanh, đồ hộp lên men, các loại mắm… Triệu chứng của viêm da tiếp xúc bao gồm: Nổi ban đỏ hoặc da gà, ngứa, các điểm thoái lui khô màu đỏ… Nếu nặng bệnh nhân sẽ có mụn nước và chất lỏng thoát từ da liên quan, phát ban da giới hạn ở những khu vực tiếp xúc kèm theo đau nhức. Thông thường, viêm da tiếp xúc, chỉ có những vùng da tiếp xúc với các chất vi phạm phản ứng. Diện tích tiếp xúc lớn nhất với các phản ứng nghiêm trọng nhất. Có thể chia làm 2 thể: Viêm da kích ứng: Đây là loại viêm da phổ biến, khi dị ứng với chất tiếp xúc có thể lặp đi lặp lại liên hệ với một chất, chẳng hạn như xà phòng, mỹ phẩm hoặc các sản phẩm khử mùi kích thích da… gây khô ngứa thường trên bàn tay, ngón tay và mặt. Một số chất, như thuốc tẩy hoặc các axít mạnh có thể gây viêm da tiếp xúc dị ứng sau khi tiếp xúc chỉ là một lần. Những chất này thường loại bỏ dầu và các hàng rào bảo vệ từ da. Viêm da dị ứng tiếp xúc: Loại viêm da gây ra bởi một phản ứng với các chất gọi là chất gây dị ứng. Kết quả là phản ứng của cơ thể phản ứng với các tác nhân nhạy cảm. Viêm da dị ứng liên hệ với phát ban đỏ, sưng và đôi khi mụn nước trầm trọng. Chất gây dị ứng thường gặp bao gồm cao su, kim loại như niken, đồ trang sức trang phục, nước hoa, mỹ phẩm, thuốc nhuộm tóc và cỏ dại trong đó có chất độc ivy. Nó có thể mất vài năm cho một dị ứng phát triển. Dị ứng sau khi đã phát triển đến một chất cụ thể, tiếp xúc với ngay cả một lượng nhỏ chất gây dị ứng chắc chắc sẽ gây ra dị ứng da. Các biến chứng Khi bị viêm da, nếu không điều trị bệnh nhân sẽ thường xuyên gãi ngứa và kéo dài dễ làm tăng cường độ của ngứa, có thể dẫn đến viêm da thần kinh (neurodermatitis). Viêm da thần kinh là một tình trạng mà trong đó một vùng da thường xuyên bị trầy xước trở nên dày. Các bản vá có thể được sống, màu đỏ hoặc đậm hơn phần còn lại của làn da. Gãi liên tục cũng có thể dẫn đến nhiễm khuẩn da do vi khuẩn khi khỏi để lại sẹo vĩnh viễn hoặc thay đổi màu da. Khi nào cần đến bác sĩ? Khi bệnh nhân tiếp xúc với các chất bị dị ứng như: Chất tẩy rửa mạnh hoặc xà phòng, quần áo hoặc giày dép, sản phẩm tẩy rửa gia dụng, cỏ dại và cây trồng, chẳng hạn như chất độc hoặc sồi độc ivy. Thuốc rửa, thuốc kháng sinh hay thuốc khử trùng, các hóa chất,… mà có các biểu hiện khó chịu, mất ngủ, làn da bị tổn thương nhiều, nghi ngờ làn da bị nhiễm khuẩn, nghi ngờ viêm da có liên quan việc làm… Về điều trị Viêm da tiếp xúc điều trị chủ yếu là: Tránh các chất kích thích, điều này liên quan đến việc xác định những gì gây kích thích và sau đó tránh tiếp xúc với các chất đó. Đối với trường hợp cần sử dụng thuốc tùy thuộc vào mức độ tổn thương mà các bác sĩ sẽ có các biện pháp cụ thể như: Sử dụng kem có chứa hydrocortisone hoặc áp dụng gạc ướt có thể giúp làm giảm tấy đỏ và ngứa. Trong trường hợp nặng, corticosteroid uống và thuốc kháng histamin có thể cần thiết để giảm viêm và giảm ngứa dữ dội. Biện pháp khắc phục Trước hết, bệnh nhân cần xác định và tránh những chất gây kích ứng da hoặc gây ra một phản ứng dị ứng. Đây có thể bao gồm niken, đồ trang sức, nước hoa, sản phẩm tẩy rửa và mỹ phẩm. Nếu sử dụng các hóa chất cần có biện pháp bảo hộ thích hợp như: găng tay, quần áo, ủng,… Tiếp theo, bệnh nhân cần tránh gãi bất cứ khi nào có thể. Che phủ khu vực ngứa nếu không thể không gãi nó. Cắt móng tay và đeo găng tay... Có thể chườm mát có thể giúp bảo vệ làn da và ngăn ngừa trầy xước. |
