Bệnh quai bị là một căn bệnh cấp tính, truyền nhiễm, nhiễm virus mang tính hệ thống, thường gây ra sự sưng đau tuyến nước bọt, thường là các tuyến mang tai. Các biến chứng có thể bao gồm viêm tinh hoàn, viêm não màng não và viêm tụy. Chẩn đoán thường là lâm sàng; tất cả các trường hợp được báo cáo ngay cho các cơ quan y tế cộng đồng. Điều trị là hỗ trợ. Tiêm chủng có hiệu quả phòng ngừa. Show Vi rút gây bệnh quai bị, một loại vi rút paramyx, lây lan qua các giọt bắn hoặc nước bọt. Vi rút này thường xâm nhập qua mũi hoặc qua miệng. Nó hiện diện trong nước bọt đến 7 ngày trước khi sưng tuyến nước bọt xuất hiện và khả năng lây truyền cao nhất ngay trước khi phát triển bệnh viêm tuyến mang tai. Vi rút cũng có trong máu và nước tiểu với số lượng khác nhau và nếu có liên quan đến hệ thần kinh trung ương (CNS) thì có trong dịch não tủy (CSF). Nhiễm quai bị thường tạo ra khả năng miễn dịch vĩnh viễn. Vào tháng 2006, bệnh quai bị bùng phát trở lại ở Hoa Kỳ với 6.584 trường hợp, chủ yếu xảy ra ở thanh niên đã tiêm vắc xin trước đó. Kể từ thời điểm đó, các đợt bùng phát lẻ tẻ, chủ yếu ở các trường đại học và trong các cộng đồng gần gũi khác, đã góp phần khiến các ca bệnh dao động từ mức thấp 229 vào năm 2012 lên mức cao khác là 6.369 vào năm 2016 Vào năm 2022, 322 trường hợp đã được báo cáo (xem Mumps Cases and Outbreaks của Centers for Disease Control and Prevention [CDC]). Cũng như bệnh sởi, các ca bệnh quai bị có thể du nhập vào và lây truyền trong cộng đồng. Tình trạng lây lan như vậy đặc biệt có khả năng xảy ra trong các môi trường tập trung đông người (ví dụ: khuôn viên trường đại học) hoặc những người trong các cộng đồng gần gũi sống trong điều kiện đông đúc. Tỷ lệ quai bị cao điểm là vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ < 2 tuổi, đặc biệt là trẻ < 1 tuổi. Khoảng 25% đến 30% số trường hợp không có triệu chứng. Các triệu chứng và dấu hiệu của quai bịSau giai đoạn ủ bệnh từ 12 đến 24 ngày, hầu hết bệnh nhân đều bị nhức ađầu, chán ăn, khó chịu, và sốt từ nhẹ đến vừa. Các tuyến nước bọt có biểu hiện bệnh 12 đến 24 giờ sau đó, với sốt lên đến 39,5 đến 40°C. Sốt kéo dài 24 đến 72 giờ. Sưng các tuyến đỉnh điểm vào khoảng ngày thứ 2 và kéo dài 5 đến 7 ngày. Các tuyến có liên quan rất mềm trong suốt thời kỳ sốt. Viêm tuyến mang tai thường là hai bên nhưng có thể là một bên, đặc biệt là giai đoạn khởi phát. Đau khi nhai hoặc nuốt, đặc biệt là khi nuốt chất lỏng có tính axit như giấm hoặc nước cam quýt, là triệu chứng đầu tiên của nó. Sau đó nó gây ra sưng bên ngoài tuyến mang tai ở phía trước và dưới tai. Đôi khi, các tuyến dưới hàm và dưới lưỡi cũng sưng lên và, thường hiếm gặp là những tuyến duy nhất bị ảnh hưởng. Khi có ảnh hưởng tuyến dưới hàm sẽ gây sưng vùng cổ gần hàm, và phù trên xương ức, có thể do tắc nghẽn bạch huyết do tuyến nước bọt tăng kích thước. Khi các tuyến dưới lưỡi có liên quan, lưỡi có thể sưng lên. Các lỗ ống đô vào miệng của các tuyến bị tổn thương phù nề và viêm nhẹ. Da trên tuyến có thể trở nên căng và sáng bóng. Biến chứng của bệnh quai bịQuai bị có thể liên quan đến các cơ quan khác ngoài tuyến nước bọt, đặc biệt là ở bệnh nhân sau dậy thì. Những biến chứng như vậy bao gồm
Ở nữ giới, viêm buồng trứng (sự liên quan của tuyến sinh dục) thường ít được biết đến hơn, ít đau đớn hơn và không làm giảm khả năng sinh sản. Viêm tuyến tiền liệt, viêm thận, viêm cơ tim, viêm gan, viêm vú, viêm đa khớp, điếc, và kèm tuyến lệ rất hiếm khi xảy ra. Viêm tuyến giáp và tuyến ức có thể gây phù nề và sưng tấy trên xương ức, nhưng sưng tuyến ức thường do liên quan tuyến dưới hàm với sự tắc nghiẽn thoát bạch huyết.
Theo dõi quai bị ở những bệnh nhân có bằng chứng của viêm tuyến nước bọt và các triệu chứng toàn thân điển hình, đặc biệt nếu có viêm tuyến mang tai hoặc có dịch quai bị đã được xác định. Xét nghiệm trong phòng thí nghiệm thường không cần thiết để chẩn đoán trong các trường hợp điển hình nhưng được khuyến khích mạnh mẽ cho các mục đích y tế công cộng. Quai bị cũng được nghi ngờ ở những bệnh nhân viêm màng não vô khuẩn hoặc viêm não không rõ nguyên nhân trong đợt dịch quai bị bùng phát. Chọc dịch não tuỷ là cần thiết cho bệnh nhân có dấu hiệu màng não. Chẩn đoán phân biệt bao gồm các tình trạng khác có thể gây ra tổn thương tuyến tương tự (xem bảng ). Các nguyên nhân gây sưng to tuyến mang tai và tuyến nước bọt không phải quai bịChẩn đoán bệnh quai bị bằng xét nghiệm là cần thiết nếu bệnh có các đặc điểm không điển hình của bệnh quai bị như sau:
RT-PCR là phương pháp chẩn đoán ưa thích; Tuy nhiên, xét nghiệm huyết thanh giai đoạn cấp và hồi phục bằng cố định bổ thể hoặc xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme (ELISA) và cấy virus của dịch họng, CSF, và đôi khi nước tiểu có thể được thực hiện. Trong các quần thể đã được chủng ngừa trước đây, xét nghiệm IgM có thể âm tính giả; Do đó, các thử nghiệm RT-PCR mẫu nước bọt hoặc dịch rửa họng phải được làm sớm nhất có thể. Các xét nghiệm khác nói chung không cần thiết. Trong viêm màng não vô khuẩn không phân loại, nồng độ amylase huyết thanh tăng có thể là một bằng chứng hữu ích trong chẩn đoán bệnh quai bị mặc dù không có viêm tuyến mang tai. Số lượng bạch cầu thay đổi không đặc hiệu; nó có thể là bình thường nhưng thường cho thấy giảm số lượng bạch cầu và giảm bạch cầu hạt nhẹ. Trong viêm màng não, glucose CSF thường là bình thường nhưng đôi khi khoảng giữa 20 và 40 mg/dL (1,1 và 2,2 mmol/L), như trong viêm màng não vi khuẩn. Protein CSF chỉ tăng nhẹ.
Điều trị quai bị và các biến chứng của nó là hỗ trợ. Bệnh nhân bị cách ly cho đến khi sưng tuyến tụy giảm bớt. Chế độ ăn mềm làm giảm đau do nhai. Các chất tính acid (ví dụ nước trái cây cam quýt) gây khó chịu nên tránh. Nôn mửa lặp lại nhiều do viêm tụy có thể cần bù nước đường tĩnh mạch. Đối với viêm buồng tinh hoàn, nghỉ ngơi tại giường và hỗ trợ phần bìu nâng đỡ bằng khăn coton gắn bằng cầu băng dính ở giữa hai đùi để giảm áp lực hoặc sử dụng gói đá giảm đau. Corticosteroid đã không có bằng chứng giảm đau nhau viêm tinh hoàn. Quai bị không biến chứng thường tự khỏi, mặc dù hiếm khi tái phát sau khoảng 2 tuần. Tiên lượng bệnh nhân viêm màng não thường là tốt, mặc dù di chứng lâu dài, ví dụ như điếc thần kinh một bên (hoặc hiếm khi cả hai bên) hoặc liệt mặt, có thể xảy ra. Viêm não sau nhiễm trùng, thất điều do tiêu não cấp, viêm tủy cắt ngang, và viêm đa khớp hiếm khi xảy ra. Hai liều được khuyến cáo:
Trẻ sơ sinh được chủng ngừa khi < 1 tuổi vẫn cần tiêm thêm 2 liều sau ngày sinh nhật đầu tiên của trẻ. MMR là vắc xin sống và chống chỉ định trong thời kỳ mang thai. Xem Vắc xin MMR Measles, Mumps, and Rubella (MMR) Vaccine Vắc-xin sởi, quai bịvà rubella (MMR) có hiệu quả bảo vệ chống lại cả 3 bệnh nhiễm trùng. Những người được tiêm vắc-xin MMR theo lịch tiêm chủng của Hoa Kỳ được coi là bảo vệ suốt đời. Để biết... đọc thêm để biết thêm thông tin, bao gồm , , cũng như . Tiêm phòng sau khi phơi nhiễm không có tác dụng phòng chống mắc quai bị khỏi sự phơi nhiễm đó. Globulin miễn dịch quai bị không còn nữa, và globulin miễn dịch huyết thanh không hữu ích. CDC khuyến nghị cách ly y tế bệnh nhân bị nhiễm bệnh bằng các biện pháp phòng ngừa tiêu chuẩn và phòng ngừa qua đường hô hấp trong 5 ngày sau khi bắt đầu viêm tuyến mang tai. Những người tiếp xúc dễ bị nhiễm bệnh nên được tiêm vắc xin và nên tiêm liều thứ ba cho những người đã được chủng ngừa trước đó có nguy cơ mắc bệnh quai bị cao hơn trong đợt bùng phát, theo quyết định của các quan chức y tế công cộng. Dữ liệu chắc chắn còn thiếu, nhưng liều thứ ba và các biện pháp bổ sung có thể giúp kiểm soát ổ dịch ( ). Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe không có triệu chứng không có miễn dịch cần phải được miễn làm việc từ sau thời điểm phơi nhiễm đầu tiên 12 ngày cho đến sau thời điểm phơi nhiễm cuối cùng 25 ngày.
Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này. Bệnh quai bị có triệu chứng gì?Sốt cao đột ngột.. Chán ăn.. Đau đầu.. Sau khi sốt 1-3 ngày; tuyến nước bọt đau nhức, sưng to, có thể sưng ở một hoặc cả hai bên, khiến khuôn mặt bệnh nhân bị biến dạng, khó nhai, khó nuốt. ... . Buồn nôn, nôn.. Đau cơ, nhức mỏi toàn thân.. Mệt mỏi.. Có thể sưng bìu và đau tinh hoàn.. Bị quai bị nên làm gì để nhanh khỏi?Phương pháp điều trị bệnh quai bị. Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh vận động mạnh.. Uống nhiều nước, tránh nước ép trái cây có vị chua làm kích thích tuyến nước bọt, làm tình trạng bệnh xấu đi.. Chườm lạnh có thể giúp xoa dịu cơn đau.. Chườm ấm và dùng thêm thuốc Paracetamol có thể giúp hạ sốt.. Bệnh quai bị điều trị trong bao lâu?Triệu chứng sưng đau có thể lan xuống giữa tai và hàm, sưng có thể lan rộng đến vùng ngực gây phù trước xương ức. Hầu hết các trường hợp mắc bệnh quai bị đều lành tính và có thể tự khỏi trong khoảng 1 tới 2 tuần (1), ở trẻ em thời gian lành bệnh và phục hồi sức khỏe khoảng 10 đến 12 ngày. Tai sao bị quai bị lại hạn chế đi lại?Trẻ mắc quai bị nên hạn chế chạy nhảy nhằm tránh các biến chứng như viêm màng não, viêm tinh hoàn hay viêm buồng trứng. |
